Insulation Testerคือ เครื่องมือที่ใช้วัดค่าความต้านทานไฟฟ้าชนิดพิเศษสามารถใช้วัดความต้านทานที่มีค่าสูงมากเป็นเมกะโอห์ม (Mega Ohm) ได้ซึ่งค่าความต้านทานนี้เป็นค่าที่บอกถึงความเป็นฉนวนไฟฟ้า หรือเป็นเครื่องชี้วัดการรั่วลงดิน (ground) ของเครื่องจักรและอุปกรณ์ไฟฟ้า เราจำเป็นต้องวัดความเป็นฉนวน

ขั้วต่อที่มีไฟฟ้าไหลอยู่ทั้งหมดของเครื่องใช้ไฟฟ้า จะต้องหุ้มด้วยฉนวนซึ่งต้องมีความต้านทานฉนวนสูงๆ(สูงมากกว่าที่มาตรฐานระบุ) เพื่อป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าลัดวงจรหรือการเกิดไฟดูดเนื่องจากสัมผัสไฟฟ้าโดยไม่ได้ตั้งใจ ฉนวนไฟฟ้าที่เราเจอบ่อยๆก็คือ ฉนวนของสายไฟฉนวนบนปลั๊กไฟ จะเห็นได้ว่า เมื่อเราจับปลั๊กไฟไปเสียบบนเต้าไฟฟ้า ไฟฟ้าจะช็อตเราได้ ถ้าหากเต้ารับ ปลั๊กไฟ และสายไฟนั่นมีค่าฉนวนเสื่อม ฉนวนต่างๆเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลา ได้จากหลากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็น ฝุ่นละออง อุณหภูมิ ความชื้น การสั่นสะเทือน ซึ่งปัจจัยเหล่านี้มีผลต่อการเสื่อมสภาพของอุปกรณ์และส่งผลให้ค่าความต้านทานฉนวนลดลง ดังนั้นเราควรมีการตรวจสอบค่าความต้านทานฉนวนเพื่อเช็คสภาพความพร้อมในการใช้งานของอุปกรณ์ด้วยเครื่องทดสอบความเป็นฉนวนไฟฟ้า (Insulation Tester) อยู่ตลอด

มาตรฐานสากลด้านการติดตั้งไฟทำในอาคาร IEC 60364 ได้เสนอเนื้อหาเฉพาะในหัวข้อ “การทวนสอบ” ซึ่งสามารถค้นหาได้ในส่วนที่ 6 ในหัวข้อดังกล่าวจะกำหนดเงื่อนไขของค่าต่ำสุดสำหรับความด้านทานฉนวนซึ่งทดสอบด้วยแรงดันทดสอบเฉพาะโดยไม่มีอุปกรณ์ใดๆ เชื่อมต่อเข้ากับวงจร

แรงดันของวงจรที่กำหนด	แรงดันทดสอบในกระแสตรงที่ใช้เครื่องทดสอบความเป็นฉนวน	ค่าความต้านทานความเป็นฉนวน
SEL,PELV≤ (<50V กระแสสลับ ≤ 120V (กระแสตรง)	250V	≥ 0.5MΩ
ไม่เกิน 500V (รวมถึง FELV) โดยยกเว้นกรณีข้างต้น	500V	≥ 1MΩ
มากกว่า 500V	1000V	≥ 1MΩ

SELV (ระบบแรงดันต่ำพิเศษชั้นปลอดดภัย) PELV(ระบบแรงดันต่ำพิเศษป้องกัน) LV (ระบบแรงดันต่ำ)

– อุปกรณ์ในการทดสอบ (เครื่องทดสอบฉนวน) ต้องสามารถจ่ายกระแสไฟฟ้าขาออกได้อย่างน้อยที่สุด 1 mA ที่แรงดันทดสอบที่กำหนด
– ตามข้อกำหนด IEC 60364 แบบ 230/400V ลักษณะของการติดตั้งไฟฟ้า (ยกเว้น SELV และ PELV) ต้องมีความต้านทานฉนวนมากกว่า1 M ที่แรงดันทดสอบ 500V dc
– สามารถใช้แรงดันทดสอบ 1000Vสำหรับทดสอบความต้านทานฉนวนของมอเตอร์โฟฟ้าที่มีชนาดใหญ่ แผงไฟฟ้า เครื่องจักรในกระบวนการอุตสาหกรรม อุปกรณ์ และวงจรต่างๆ โดยมีแรงดันมากกว่า 500V (แต่ต่ำกว่า 1000V ac และ 1500V dc)
– แรงดันทดสอบต่ำกว่า 250V (ตัวอย่างเช่น 15V 50V 100V และ 125V) มีในเครื่องทดสอบฉนวนดั่งนี้ KEW-3551 KEW-3552 และ KEW-3552BTการทดสอบความต้านทานฉนวนในอุปกรณ์และวงจรโทรคมนาคม อุปกรณ์ความปลอดภัย เครือข่ายเฉพาะที่ อุปกรณ์ (เสียง) การสำหรับพูด วงจรอิเล็กทรอนิกส์ที่แตกหักง่าย และแผ่น PCB

– การวัดความเป็นฉนวนไฟฟ้าระหว่างตัวนำไฟฟ้า (แบบ A)
การวัดแบบ A เป็นการวัดเพื่อให้แน่ใจว่าระหว่างสายไฟฟ้า 2 เส้นหรือมากกว่า มีค่าความเป็นฉนวนไฟฟ้ามากพอที่จะใช้งานได้อย่างปลอดภัยจากอันตรายที่เกิดจากกระแสไฟฟ้าในสายวัด ต้องปลดภาระทางไฟฟ้า (Load) ออกจากระบบที่จะวัด พร้อมทั้งตัดไฟฟ้าในระบบออก ทั้งหมดก่อน (โดยปิด Breaker หรือ Cut out ก่อน) แล้วจึงต่อเครื่องวัดเข้ากับระบบ และวัดค่าตามแบบ A
– การวัดความเป็นฉนวนไฟฟ้าระหว่างตัวนำไฟฟ้ากับสายดิน (แบบ B)
ก่อนจะวัดค่า ต้องตัดไฟฟ้าในระบบออกให้หมดก่อน แล้วจึงต่อสายวัดของมิเตอร์ทั้ง 2 เส้น เข้ากับระบบดังรูป B ค่าที่วัดได้จะบอกถึงสภาพโดยรวมของสายไฟฟ้าเมื่อเทียบกับระบบ สายดินว่าอยู่ในสถาพที่ยังใช้งานได้อยู่หรือไม่ หากอยู่ในสภาพที่เสื่อมคุณภาพ จะเป็นอันตรายแก่ผู้ใช้ คือ เกิดกระแสไฟฟ้ารั่วไหล ทำให้สิ้นเปลืองพลังงาน และหากผู้ใช้แตะต้องสายไฟที่ชำรุด ก็จะถูกไฟฟ้าดูดได้ และหากมีกระแสรั่วไหลมากจะทำให้เกิดความร้อนขึ้น แล้วเกิดไฟไหม้ในที่สุด อุณหภูมิที่สูงมากเนื่องจากกระแสรั่วไหล หรือการคายประจุซึ่งอาจทำให้เกิดการลัดวงจรหรือประกายไฟ

รูปแบบการวัด

Insulation tester หรือ เมกะโอห์มมิเตอร์ เป็นเครื่องมือที่ใช้ทดสอบค่าความเป็นฉนวนไฟฟ้ามีหลักการทำงานโดยเครื่องจะทำหน้าที่สร้างแรงดันไฟฟ้าแรงสูงเพื่อดันให้มีกระแสจำนวนหนึ่งไหลผ่านความต้านทานค่าสูงๆ ซึ่งเป็นการทดสอบการเบรกดาวน์ (Breakdown) ของฉนวน ดังนั้นในขณะที่เครื่อง Insulation tester ทำงานอยู่นั้นจะมีแรงดันไฟฟ้าที่มีค่าสูงเกินขึ้น เวลาใช้งานควรระมัดระวังให้มาก หากพลาดอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ ดังนั้นข้อควรระวังในการใช้ที่ควรทราบเลย คือ

-ปลดวงจรไฟฟ้า
ต้องทำการปลดวงจรไฟฟ้าของอุปกรณ์ที่เราจะทำการทดสอบและวงจรระบบไฟฟ้าหลักออกให้หมด เนื่องจากแรงดันไฟฟ้าที่ใช้ในการทดสอบจะมีค่าที่สูงกว่าปกติ ซึ่งอาจทำให้อุปกรณ์ที่ทำการทดสอบเสียหายได้ 

-ห้ามจับอุปกรณ์ไฟฟ้า
ห้ามจับอุปกรณ์ไฟฟ้าในขณะที่ Insulation Tester ทำงานอยู่

-ห้ามเอามือไปสัมผัสบริเวณปลายสายวัด
ในขณะที่ใช้งาน Insulation Tester อยู่นั้น ห้ามเอามือไปสัมผัสบริเวณปลายสายวัดโดยเด็ดขาด

-เลือกแรงดันทดสอบที่ประมาณ 2 เท่า ของแรงดันปกติที่ใช้งาน
การใช้งานเครื่องทดสอบค่าความเป็นฉนวนนั้นเราจะต้องทำการเลือกช่วงแรงดันที่จะทำการทดสอบ แล้วเราควรเลือกช่วงแรงดันในการทดสอบที่เท่าไรดีละ? โดยปกติแล้วจะเลือกแรงดันทดสอบที่ประมาณ 2 เท่า ของแรงดันปกติที่ใช้งาน และจะไม่เลือกแรงดันทดสอบที่สูงเกินกว่าความจำเป็น เนื่องจากการใช้แรงดันสูงๆ นั้น จะมีความเสี่ยงที่จะเกิดอันตรายขึ้นได้ทำให้การใช้งานต้องมีความระมัดระวังมากขึ้น

-ควรทำการ Discharge (การคายประจุไฟฟ้า) ทุกครั้งหลังใช้งาน
เมื่อทำการทดสอบเสร็จแล้วควรทำการ Discharge (การคายประจุไฟฟ้า) ทุกครั้งหลังใช้งาน เพื่อป้องกันอันตรายแก่ผู้ใช้งานจากแรงดันตกค้าง และในปัจจุบันเครื่อง Insulation Tester/ Mega Ohm Meter บางรุ่นได้มีการออกแบบให้มีระบบคายประจุไฟฟ้าอัตโนมัติ (Auto Discharge) ภายในตัว

-ค่าความต้านทานฉนวนไม่คงที่ แสดงว่ามีการอาร์ค (Arc)
ในการวัดหากตัวนำไฟฟ้าอยู่ชิดกันจะทำให้เกิดค่าความจุไฟฟ้าขึ้น ส่งผลให้ค่าความต้านทานฉนวนที่วัดได้ในตอนแรกมีค่าต่ำและหลังจากนั้นจะค่อยๆ เพิ่มขึ้นจนคงที่ ซึ่งในลักษณะแบบนี้ถือว่าเป็นเรื่องปกติ แต่หากค่าความต้านทานฉนวนมีลักษณะขึ้นๆ ลงๆ ไม่คงที่ แสดงว่ามีการอาร์ค (Arc) เกิดขึ้น

การเลือกเครื่อง Insulation tester ต้องเลือกตามอุปกรณ์หน้างานเป็นด้านHigh Voltage หรือ Low Voltage

ในกรณีอุปกรณ์หน้างานเป็น Low Voltage จะแบ่งได้2กลุ่ม คือ 1.Low Voltage กลุ่มสื่อสาร แรงดันทดสอบจะอยู่ที่ 50ถึง150 V และ2. Low Voltage กลุ่มเครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไป แรงดันทดสอบจะอยู่ที่ 250 ถึง1000V
งาน Low Voltage กลุ่มสื่อสารแรงดันทดสอบ 50ถึง150V รุ่นแนะนำ คือ KEW-3551 KEW-3552 และ KEW-3552BT
Low Voltage กลุ่มเครื่องใช้ไฟฟ้าทั่วไป แรงดันทดสอบจะอยู่ที่ 250 ถึง1000V รุ่นแนะนำ จะมี2แบบ คือ แบบอนาล็อก คือ KEW-3431 KEW-3132A KEW-3131A KEW-3165 KEW-3166 และ แบบดิจิตอล คือ KEW-3005A KEW-3007A KEW-3551 KEW-3552 KEW-3552BT
ในกรณีอุปกรณ์หน้างานเป็น High Voltage แรงดันทดสอบตั้งแต่1000Vขึ้นไป รุ่นที่แนะนำ แบบอนาล็อก คือ KEW-3124A KEW-3123A KEW-3122B KEW-3121B และ แบบดิจิตอล คือ KEW-3125A KEW-3127 และ KEW-3128